Senin, 29 Oktober 2018

Ulaon pamuli Boru manang pasohot Anak

Ia molo pamuli boru, halak batak dipodai ma boru na dohot poda na atur, asa diattusi maradophon sinodduk na, dohot akka si matua na, songoni nang dohot keluarga ni hamulian na.
            Ia dung roma suruanni paranak di goari mai marhori-hori dinding, berlanjut mai na marhori-hori dingding i, di goari mai marhusip, dung mardomu pakkataion di namarhata hepeng, ima adat manang ulaon tu naung sanga jolo mangalua.
            Alai molo sian denggan do digoari mai marpudun saut. Ia goarni sinamot molo sian denggan di goari mai rabbu pinudun. Ima molo ditaruhon jual jala di paranak ma ulaon i.
            Alai molo di alap jual, di jolo ni parboru ma, manang di joloni hula-hula ma ulaon i, di goari mai sinamot nai sitobbol manang sinamot hibul, ia dung salpu marhata hepeng manang marpudun saut, di paboa mai tu akka situan natorop ima undangan (gokkon) alai jolo di pamasa do tonggo raja di namakkasuhutton ulaon i, dungi pe baru mardalan ma gokkon dohot jou-jou.
            Molo diparanak do ulaon i manang bolahan amak, sudema pihak paranak manjalo haroroni hula-hula dohot robbonganna jumolo ma marsibuha-buhai manang sarapan, alai molo sibuha-buhai adong do disi parjabbaran ni sipanganon (tudu-tuduni sipanganon) dungi rappakma martangiang laho borhat tu bagas joro (gereja) dung mulak sian gereja adongdo na mabbaen jumolo mabbuat tua ni goddang dungi di jaloma haroro ni hula-hula dohot robbonganna, di pasahat hula-hula ma parbue pir dohot akka na hombar tusi. Adong do hula-hula mangido goddang laos pasahat hatani parbue pir.
Songonon ma uppasa disi:

“Pir ma pokki
bahul-bahul passalongan
asa pir ma tondi muna
sai luju-lujuma akka dalanni passamotan”

“Asa dekke sibalean
natinuhor sian lapo
horas hami na mangalean
tugabena ma hamu nang rajani pamoruan namanjalo”

“Asa aek ni bagot puli
gadu-gaduni sitapongan
sude hamu dapotan nauli
asal ma hamu marsipaolo-oloan”

            Dungi adong do na manjalo goddang sahat tuna patortorhon boruna dohot helana, dungi di jalo parboru ma rappak dohot paranak haroroni hula-hula ni parboru ima akka uduranni hula-hula, uduranni tulangna, uduranni tulang rorobotna, uduran ni bona tulangna, uduranni bona ni arina, rodi akka dongan sahuta, pariban nang rodi akka ale-ale dungi di jalo paranak ma muse akka hula-hulana songoni ma muse dohot uduran ni tulang na, bonatulang na, bona niari na, tulang rorobot na, hula-hula ni namar haha maranggi, hula-hula naposo dungi baru ma marsipanganon.

Sebelum tamiang mangan jumolo ma dipasahat suhut paranak parjabbaron tuhula-hula na niabbangan laos dohot ma dipasahat akka pinggan panganan songoni ma muse suhut parboru pasahatton dekke sahat manang dekke si udur-udur/sitio-tio tusuhut paranak dungi di bahen parhalado ma tangiang parmanganon.

Ia parjabbaron sa onari di goari mai jabbar mangihut namarlapatan dekke ulu mulak dohot panambol, dohot na hobbar tusi jala nunga tinggal hian bei di suhut paranak laos langsung nama parjabbaron I di gorga di lehon tu akka si jalo sohe (singa parjabbaron) dung sippul mangan di baen parhalado ma tangiang sippul mangan. Laos maradat ma muse tu na majalo tuppak. Dung sae na majalo tuppak makkatai ma raja parhatani paranak mangaturhon parhuddulon mangadopi hula-hula laos marsiarisan ma disi, manang mangalap sangap ma paranak tuakka dongan tubuna, asa dapot rimnitahi manang dosni roha. Laho mangalusi hula-hula.

            Songon ima tong parsinabung ni hula-hula manang raja parhata, marsiarisan namar haha maranggi laos mangido paniroion sian akka hula-hulana dohot dongan sahuta dohot sian natua-tua ni huta, barupe asa mardalan pinggan panukkunan turaja parhatani parboru didokma manang dihatahon "saut-sautni sipanganon/saur-saur ni sipanganon", ia hatana songonomna "makkatai ma hita amang boru rajani pamoruan", dungi dialusi raja parhatani paranak ma "baen hamu ma na ulinai rajanami", dungi dihatahon ma pinggan panukkunan dohot huhuasi ni sipanganon.

Hata ni pinggan Na Hot

Dison nuaeng nunga sahat pinggan nahot, dihuddulan na, sai anggiat ma hot akka pasu-pasu, hot panggabean, parhorasan, dihamu na rajani pamoruon nami asa dohonon ma songon ni dokni na tua-tua:

"Balittang pagabe ma
tumuddalhon sitadoan
ari muna ma gabe
nunga huida hami hamu marsipaolo-oloan”

dison amang boru hubereng hami parbue pir, parbue siribur-ribur, parbue, sipirni toddi, asa dohonon ma songon ni dokni natua-tua"

"Asa ojakma toddi madingin
pir ma toddi matogu
asa horas ma toddi mu madingin
asa tuhatta ma na mangalehon dihamu dalan ni ngolu-ngolu”

dison muse huida hami adong napuran simauliate, siatupon ni boru ni raja, sai tiarma dalan tu julu, tiar ma dalan tu jae, asa tudolok hamu dapotan lasni ari, tutoruan hamu dapotan mual natio.

Asa dohonon ma songon nidokni uppasa
“Asa ni pattikon hujur
di jolo ni tapian
sai dilehon tuhatta ma tu hamu roha na jujur
dapotan ma hamu nang di parsaulian”

dison muse adong hubereng hami ringgit sitio suara, Natinoppa ni pamarettatta, sipalas rohani akka raja. sai tio ma dihamu dalan ni akka pasu-pasu tujoloan ni ari on, asa tontong ma hamu dihaliangi popparan, adong muse di bereng hami di son Tanggo-tanggo na godang, sai anggiat ma amang boru tanggo partuturatta tu jolo ni ari on tanggo dohot akka pasu-pasu di hamuna tu joloan ni ari on”

“Asa sinuan bulu
si baen halas
sinuan partuturan
si baen nahoras

nunga bosur hami mangan sagat di na marloppan, minum aek sitio-tio dohot manjjalo na marniadopan, sai anggiat ma pamurnas tu daging saudara tu bohi

“Sipalomak ibbulu mai
sipaneang holi-holi
sidos dos boru muli
si jujui anak mangoli”

“Asa bagot na marhalto mai
natubu di robean
horas hami na mangatton si panganon
na pi nasahat munai”

sai tubu ma sikkap ni i di hamuna
boru nami namangalehon
asa saonari pe amang boru

"Dia ma lakkatna
dia ma unotna
dia ma hatana
dia ma na nidokna”

“Haroan ni nauli, panggabean parhorasan, si begeon ni pinggol, si peopponni roha, asa takkas ma paboa hamu, hamuna rajani pamoruon nami"

Dungi mangalusi ma sian raja parhata ni paranak
“Gabe ma tutu raja nami rajani hula-hula, tarsingot ma raja i di na bosur mangan. sai gabema na ni ulani raja na mi tujoloan ni ari on, asa adong muse na laho habosurhononta. tarsingot ma rajai di sagat ni na marloppan. sai sinurma na pinahan tujoloan ni ari on raja na mi, asa adong muse nalao hasagattononta.
Raja nami rajani hula-hula, mauli pe otik so sadia Sipanganon naung tapangan i, molo tung hurang pe sirana, hurang nang daina, marboha bahenon ma hamu rajanami, dangna alani holit nami jala toispe dang hupakke hami, maradoppon hamuna hula-hula nami. asa dohonon nami ma songon ni dokni natua-tua

"Marbaur tadduk
marbaur holi-holi
godang sibutong-butong
otik si pirni toddi"

“Asa tinittip ma tinoppa
hodong lais ni ruma
tung otikpe na tar patupa ianakkon muna
tu gabena ma raja nami pinasuna"
ia hatana raja nami panggabean parhorasan do"

        dungi makkatai ma muse hula-hula
“Gabe ma tutu akkup ni nahoras amang boru
panggabean parhorasan do hape, sai anggiat ma attong tu gabe na jala tu horas na hitaon saluhut na, tuppahon ni amatta na amartua debata, songoni ma nakkoningan rajani boru nami, dekke sahat nga hu pasahat hami nang dohot indahan nalas, dekke sitio-tio, dekke na mok-mok. Pinitta ni i amang boru, Sahat ma di hamuna panggabean dohot parhorasan. Dohonon nami ma songon ni dokni natua-tua:

"Asa tinittip ma tinoppa
golang-golang pangarahut na
tung songonipe natar patupa
tu gabe na ma hamu na pinasuna"
asa saonari pe amang boru:

“tappak songon na huddul
udur songon na mardalan
akkup ni nauli akkup ni nadenggan
asa tung takkas ma dipaboa damang”
asa dapot songon ni dokni natua-tua:

"Takkas jinalo purba
tumakkas ma jinalo akkula
gabe ma hita on jala maduma
tumakkas gabe majala mamora”

"Sitakkas ni nauli sitakkas ni nadenggan, haroan na taparharoatton, asa takkas ma paboa hamu rajani pamoruan nami"

Dungi mangalusi ma raja parhatani paranak"
        "Gabe ma tutu raja ni hula-hula akkupni nahoras, ia marpanakkasi ma rajai, hami pe attong takkasma paboaon nami, ia sitakkasna raja nami, songon naung binoto muna, di ari-ari naung lewat di bulan naung salpu. mardalani ma anak nami tu hutani rajai, ia pajuppang ma nasida jala dosma rohana, dipaboa mai tuhami natua-tuana, jala nunga ta udurhon nakkaningan tu bagas joro ni tuhanta manjalo pamasu-masuon parbogason sian tuhanta marhite-hite naposonai, laos di ari sadari on ma raja nami manggalar adat na gok hami ianakkon muna tuhamuna rajani hula-hula nami, jala pos do roha nami raja nami:
           
“Dada sundat pudung
nang pe so jadi palia
dada sundat uhum
nang pe sinamot so sadia”

"Asa uli ma roha ni rajai majjalo panggabean parhorasan, Sitakkas ni nauli dohot sitakkas ni nadenggan, ba i ma sitakkas na raja nami, jala ima haroan na”

Dungi mangalusi ma muse / makkatai raja parhatani parboru (hula-hula)
"ba gabe ma tutu amang boru, nunga las roha nami mambegesa.

"Pitu lilinami
paualuhon jogia nami
nunga uli be nipi nami
hamuna pangalu-aluan ni boru nami
asa go ki hamuma amang boru hajuk nami"

ia molo horbo do amang boru asa ni algan, ia molo hoda do asa nihuddulan, ia molo mas do manang ringgit asa tinahuan (sinuhatan). Saonari pe amang boru pasahaton muna ma sinamot Ni boru nami, mardongan agung sabangunan Dohot ringgit sitio suara. Ba botima da amang boru"

Dungi mangalusi ma raja parhatani paranak
“Raja nami, raja ni hula-hula, na tikkos do jala natoho na nidok ni rajai dang na talu mangido hamu rajani hula-hula nami. hami do na talu mangalehon, ia na nigoaranni rajai saluhutna nunga tinggal be di toba i saluhutna raja nami, molo tung pe holan rupiah nama na boi husombahon hami turaja i, uli ma rohani raja i, sadama somba ni uhum nami, raja nami ulima roha muna manjalosa.

Mangalusi ma raja parhatani parboru
“Gabe ma akkup ni na horas amangboru nunga uli be roha nami, panggohi nai ma pasahat amang boru, laos bahen hamu ma nang panggurgurina, alai ido da amang boru, las bahenon muna do dohot pengawalna”

dung dipasahat ma panggohi ni sinamot i mardalan ma suhi ni appang na opat dohot sahat tu suhi ni appang na ualu, songoni ma nang akka patandahon tukeluarga besar parboru.
Dung sippul sude dohot panandaion, Panippuli ma/pargomgoman ma tittin marakkup Ima digoari tulang ni hela. Rap udur ma paranak dohot parboru Pasahatton tittin marakkup i Mandapotton tulang ni hela.

Dung i mangalusi ma parboru pasahatton tu paranak (pardalanni ulos) Parjolo ma ulos passamot, dungi ulos hela, ulos tu par amaan manang pamarai, dukkon i ulos tu par amang tua on, baru pe ulos tu haha ni hela, ulos tu si hutti appang, ulos tu boru tubu, ulos tu akka todoan dohot tu akka saluhutna.

alai molo ulos ni suhini appang na opat nabiasa di habatahonta godang na pitu lembar, alai olo do ulos i dipangido pihak paranak sappe tu sappulu lima lembar.
alai anggo keputusanna sesuai dohot dosni roha ni nadua belah pihak do, dungi mardalanma dohot akka ulos tinonun sadari sappe tu pemerintah setempat (panggoggomi). Dungi baruma sahat tu olop-olop baru mardalan ma paulak une huhut mangalap ture, dungi roma hula-hula ma nikkir tangga laos hula-hula ma paappuhon tu rajani pamoruonna, dungi mangappu ma suhut paranak. Di tutup ma ulaon i dohot tangiang sian hula-hula.

Umpasa pangampuion

Ni sarbut duhut ni appehon ma tu atas gadu
akka pasu-pasu nauli
pasu-pasuna denggan
hu appu hami mai martonga ni jabu”

“juma di sappulu pitu
tu juma di sappulu ualu
hata na uli akka pasu-pasu
huappui hami mai martonga ni jabu”

“eme si sioraja
ojjat mai tuhiokkiong nami
pasu-pasu na sian amatta raja
pasautton ma amatta debata
manjakkon ma partondion nami”

“Asa mual na tio mai
marbuhal-buhal sian batu
buhal-buhalnai hutahui hami
tu bagasan tabu-tabu
hata nauli akka pasu-pasu
hu appu hami mai martonga ni jabu”

“Ni peakkon itak puti
di atas pinggan pasu
akka pasu-pasu nauli
hu appui hami mai martonga ni jabu”

“Horbo si sapang na ualu
parbutuha mangalilit parmata mangalu-alu
di balian i manjappal tu huta doi mangalu-alu
hata nauli hata nadenggan akka pasu-pasu
hu appu hami mai hot martonga ni jabu”

“Turtu ninna anduhur
tio ma didok lote
hata na nidok ni akka tutur
sai unang muba unang mose”

Goar-goar ni Ulos 

Molo digoari ulos suhi niappang na opat pitu ma godang na



1) ulos passamot, tuhasuhuton bolon.
2) ulos ni hela, tu pengantin
3) ulos paraman, tu bapa uda ni pangoli
4) ulos paramangtuaon tu bapa tua ni pangoli
5) ulos tutup ni appang, ima tu boru tubu
6) ulos tu haha ni hela, ima tu abang ni pangoli
7) ulos tu namboru ni pangoli

Adong do manjalo ulosi sahat tu sappulu sada. Berarti tamba ma opat nai ulosi ima digoari suhi ni appang na ualu.
    
1)  ulos tu todoan sada, ama na martinodohon mai tuhasuhuton bolon
2)  ulos tu oppung na suhut
3)  ulos tu haha anggi tu boru tubu
4) ulos tu suhut namar haha maranggi.
Ima partording ni ulos di akka ulaon molo  pasohotton anak.



BUTUH MODAL USAHA, DANA TUNAI..?
KLIK..!!


Kamis, 25 Oktober 2018

Ulaon Mangompoi sibagandingtua/jabu


Ulaon mangompoi Sibagandingtua

Adong do tolu macam paradaton Lao mangampoi sibagandingtua

A) Adat na gok
B) Adat panonga-nonga
C) Adat na met-met

  1. Adat na gok
Molo lao pature bagas/sibaganding tua  di na mambahen batu ojahan manang mamulai manukkangi di jou ma tulangna/hula-hulana, dongan sahuta, pamoruonna, dohot pangula ni huria, di patupa do disi itak gurgur, pisang na tonggi, tolor ni manuk, dungi martangiang ma sian hula-hula, sian tulang, sian dongan tubu, sian dongan sahuta, sian pangula ni huria, dung sikkop martangiang manang dohot marende di puttarhon ma miak-miak i, manang tolor ni manuk i, tu inganan ni tiang parsuhi, jala mangihut ma Itak gurgur dohot pisang si tonggi-tonggi dungi akka utusan i sude (akka na mambaen tamiang), marganti ma sian hasuhuton mameakkon batu ojahan i, dungi rappak ma mangatton itak gurgur dohot pisangi, laos disima dipatupa panganon ni tukkang (di subut).

Ia lapatanni itak gurgur i asa gurgur ma passamotan dohot paccarian, ia lapatan ni pisang i asa tonggi pakkilalan ni na mangingani bagas i, dungi dipassakkotton ma akka ulos batak di jabu bona, laos disima huddul hasuhuton, (nappuna bagasi) dung diparnakkoni matani ari jam ualu sahat tu jam sabolas di mulai ma acara mangupa-upa sian hula-hula dohot tulang, mangupa-upai nappu na bagasi dipasahat ma disi indahan nalas aek sitio-tio, dekke simudur-udur (dekke sahat), jala dipasahat ma pasu-pasu marhite uppasa laos di ulosi ma hasuhoton i (nappuna bagas i), di jopput ma parbue pir jala di pasahat ma hata pasu-pasu.

“Sai di dongani tuhanta ma hamuna mangingani sibaganding tua on jala bagas partangiangan ma si baganding tua on, hatutubu ni anak jala hatutubu ni boru na olo mangihut na olo pangihutan, parembason ni anak, parembason ni boru dongan muna saur matua, sai mak kirap ma sian na dao majjou ma sian na jumonok akka passamotan ro tu hamu di namangingani sibaganding tua muna on sai hotma dibatu-batuna gomos nang di hassing-hassing na, manggonggom ma nang dinasa pangisina, pasahat hamuna nang hadirion muna tu amatta na martua debata asa di dongani debata hamuna kaluar masuk sian sibaganding tua muna on.
Asa dohon ma hata pasu-pasuon ima hatani si lup-lupan:


“Asa horboni baniara
dipiara di palua
di sibaganding tua muna on hamuna na so jadi marmara
manang di dia pe hamuna sai unang ma ma hua”

“eme ni sitamba tua
parlinggoman ni siborok
debata do dihita na martua
sai horas ma hamuna diparorot”

            “Sahat-sahat ni solu
            sahat ma tu bottean
            leleng hamu be mangolu
sahat ma hamu tu panggabean”

Dung sippul ma mambahen hata pasu-pasuon laos marsipanganon ma dungi barupe tu alaman. Di alaman ma pangaturonni panortoran diaturhon raja parhata ni hasuhutan manang dongan tubuna.
Mulai ma manortor hasuhuton, namarhaha maranggi, boru, bere, ibe-bere, mambuat tua ni gondang
Dungi masuk ma rombongan ni hula-hulai rombongan ni tulang, rombonganni bona-tulang, rombongan ni bona ni ari. Tulang rorobot, pariban nang ale-ale sian dongan sahuta. Na biasa molo marsipanganon dung salpu manortor ma hula-hula dohot tulang, laos di sima di padalan dohot akka parjambaran, songoni nang dohot pinggan panganan, alai anggo ulos, tambani na di ulaon manogot Ditikki ulaon na manortor i doi di pasahat mardongan pasu-pasu. Tulangna na ma na paappuhon dungi di appu hasuhuton panippulini ulaon i laos ditutup ma dohot tamiang.

  1. Adat panonga-nonga
Dung sikkop bagasi/lopo-lopoi di patupa ma adat na, digoari mai ulaon mar masuk jabu, di pamasa do di si manjou dongan sahuta, asa marsiaturan mangulahon adat na hombbar  tu ulaon i, laos di jou do dongan tubuna, boru, bere, ibebere, pariban, nang ale-ale, Songoni nang dongan sahuta dohot hula-hulana, nang tulangna, bona tulangna, bona ni arina, dohot tulang rorobotna.
Ia dung jumpang ari nabinuhul ni hasuhuton roma sude akka na diuddangna (nagi nokkon ni ha suhuton) jala di manogoti di patupa ma ulaon di jabu lao mamasuki bagasi, di boan ma mual na tio tu bagas jabu na naeng si pestahononi, dungi di pagalak ma api laos di loppa ma mual na tio, di patupa do di si itak gur-gur, pisang na tonggi, accimun si labbok-labbok, adong dope dohot na mabbaen tobu.
Dungi di passakkotton ma akka ulos batak di jabu bona laos disi ma huddul hasuhutoni.
Asa tonggi jala  denggan passarian mangingani sibagadding tuai, ia lapatan ni miak-miak manang tolor ni manuki, asa marmiak passarian, asa marmiak-miak dohot akka na ni ula, dohot muse accimun si pangalam bohi asa labbok jala dame roha ni namangingani sibaganding tuai, ia dung simpul ma dipature bagasi, dibahem ma adat tu tukkang, digoari mai paulak tukkang.
Di paborhat ma tukkang i mardongan itak simomos, asa gomos sibaganding tuai dihasing hasingna, jala hot dibatu batuna, manggonggom dinasa pangisina, ikkon do las ro hani tukkangi mulak tubagasna, dipatupa ma tu tukkangi hepeng, goarna tobus kussi godang ni hepengna sarupa tu godang ni anak nilenssi ni jabui. Ima digoari adat paulak tukkang, dung dapot ari nadenggan laho mamasuki sibaganding tuai, dibukka ma pittu ni jabui mardongan tamiang, digoari mai “pengguntingan pita” di sido sude utusan sian dongan tubu, sian hula-hula, sian dongan sahuta, sian pariban/nang ale-ale, boru, bere dohot ibebere. Pangula ni huria ma mamboanton tamiang, biasa oloma i jam pitu manang jam ualu.
            Dung diparnakkokni matani ari jam ualu sahat tu jam sabolas dimulai ma acara mangupa-upa sian hula-hula, dohot tulang, mangupa-upa nappuna bagasi. Di pasahat ma disi iddahan nalas, aek sitio-tio, dekke si mudur-udur (dekke sahat). Jolo dipasahat ma pasu-pasu marhite-hite uppasa laos diulosi ma hasuhutoni (nappuna bagasi), di jopput ma parbue pir, jala di pasahat ma hata pasu-pasu.
Dung sikkop di marsipanganon di jabu, masuk ma tu ulaon di alaman, diatur hasuhuton ma na niuddangna, dungi ittor langsung ma marsipanganon, alai daodo uttorop (tu morop) uddangan namarmasuk jabu sian uddangan na manimusi bale-bale.
Dung sikkop sude di pature parhobas, di pasahat hasuhuton ma tudo-tudo ni sipanganon tu hula-hula na, dungi di baen ma Tamiang parmanganon, dungi marsipanganon ma, alai holan na mangadopi do hula-hula di tudo-tudoni si panganoni (parjabboron) Ianggo na padalatton manang pasahathon parjabbarani tong domulak tu hasuhuton.
            Dung sikkop mangan di baen pangula ni huria ma tamiang sippul mangan laos dipangido ma pangurupion sian akka na toropi manang undangannai dungi pe asa di bagihon par jabbaran i.
Dung sikkop mambagi parjambarani, mandok hata ma dohot akka pasupasuon mulai sian hula-hula sahat tu na marliat-liat alai anggo pa appuhon ulaoni tong do tulangna, Dungi mangappu ma hasuhuton laos di tutup ma dohot tamiang.
Mambaen peletakan batu pertama molo pajongjong bagas/sibaganding tua tunapajongjokkon sarupa doi/carana tu adat ni jabu na met-met, panonga-nonga, dohot jabu na balga, cuma holan goarni bagas ido na asing be sesuai dohot parpeakna, molo met-met do jabui digoari mai:
  • undung-undung
  • Lopo-lopo
  • sopo-sopo
  • parlape-lapean
Alai molo ubbalga sian naum met-met i digoari mai jabu/bagas, molo jabu nabiasa (naung margorga), manang ruma meka ima digoari ruma manang sibaganding tua, songon ido nang cara memasuki sarupa do rumang ni ulaon i molo ulaon di jabu tong do sarupa.

  1. Adat na met-met
Ia adat na met-met digoari mai manimusi lopo-lopo. Dung sikkop (dung sae dipature) Lopo-lopoi di jou ma (digokkon) mar suhu-suhu, sian dongan tubu, sian hula-hula, sian boru, bere, ibebere, dohot tulang, dohot pengetuai ni huta.
Di goari mai ulaon di jabu, biasana di patupa mai di parnakkokni mataniari jala di upa hula-hula ma dohot tulang hasuhuton i (nappuna bagasi) di jabu bona, di pasahat ma iddahan na las dohot dekke sahat, di appehon hula-hula na ma ulos, Dijopput ma parbue pir, las di pasahat ma akka pasu-pasu, dung salpui diadoppon ma tudu-tuduni sipanganon, dungi dibaen ma tamiang parmanganon alai holan na mangadopi do hula-hula dohot tulang, anggo na pasahatton parjabbaran i tong do hasuhutoni.
Dung salpu marsipanganon dohot padalatton parjabbaron, mandok hata pasu-pasuan ma namarliat-liat, Jumolo ma sian hula-hula, laos tulang na ma na mangappuhon  dungi diappu hasuhuton ma laos ditutup ma dohot tamiang.
  
Subang-subang ni namanukkangi bagas/sibaganding tua
  1.  Dang jadi parpittuan di bola urur, di dok natua-tua molo songoni peak ni parpittuan, na mangingani sibaganding tua i olo gabe parsitaonon, 
  2. dang jadi baenon gonop anak ni tangga, di dok na tua-tua molo gonop anak ni tangga ima popparan ni hatoban jadi ikkon ganjil do hape anak ni tangga asa denggan paboahon nappuna bagas i anak ni raja, 
  3. dang jadi pakkeon parhau na nililitan ni andor, molo pinakke parhau na hona lilitan ni andor di dok natua-tua sering olo masuk ulok tujabu, 
  4. dang jadi marsuhar baenon hau nalaho parhauni jabu didoknatua-tua molo pinakke marsuhar parhau ni jabu jot-jot parsahiton ro tunappuna bagas i/pangisina, 
  5. dang jadi baenon kamar di bola bukkulan didok natua-tua molo songoni olo hatop ama lao sian tonga ni bagas i, 
  6. dang jadi pakkeon hau na gatal mambaen parhau ni jabu molo di pakke hau nagatali, jot-jot marbada-bada na mangingani bagasi, 
  7. dang jadi uttibbo alaman sian jabu, molo uttibbo alaman sian jabu di dok natua-tua, olo gumodang uang keluar sian uang masuk di tonga-tonga ni bagas i. 
  8.  jala urur ni jabu pe ikkon ganjil dosipakke on, 
  9. dang jadi sipajongjongon bagas di dilani tano molo di pajongjong bagas diginjang ni dilani tano jot-jot gaor nipi mangingani sibaganding tua i, 
  10. dang boi sembarangan jolma mambaen bagasna mangabing barisan/parhutaan, ikkon raja do na tolap mangingani jabu na mangabing barisan.

BUTUH MODAL USAHA, DANA TUNAI..?
KLIK..!!


Selasa, 23 Oktober 2018

Ulaon na marragam

  • Mamosur-mosuri.
  • Mamoholi.
  • Acara Tardidi Dakdanak.
  • Marguru Malua.
  • Mamargahon Halak Na Leban.
  • Mambuat Goarni Ompung

  •  Mamosur-mosuri.
Adong do 2 macam ulaon na mamosur-mosuri:
  1.      Dung dibereng parboru boruna tumagam Haroan, Jala nungnga matoras napina rorotna, borhat ma hasuhuton parboru/hula-hula mandapotton boruna/helana, pasahatton dekke saha/dekke simudur-udur, dipasahat ma tu boruna/tuhelana sipanganoni mardongan mual sitio-tio dihatahon mai” boru hasian dohot ho hela, nunga songon natarida naniluluan, nga songon najuppang najinalahan, hubereng hami boru hasian, nunga matoras pinarorotmu, disialai ro hami mambaen indahan sipai lohot, asa lohot ma nauli, lohot na denggan, lohot ma pinarorotmu diho boru hasian/hela, nion ma indahan nalas, las ma roham majjalo panggabean parhorasani, nion ma dekke sahat, sahat ma nauli na denggan di gonggom toddim, jala di gonggom toddinami ma toddim boru hasian dohot ho hela, hata ni dekke simundur-udur, sai mudur-udur ma hamu nadua rappak dohot popparanmu tujoloan ni ari on, hata ni mual na tio sai tioma paddaiamnu tujoloan ni ari on asa dohonon nami hata ni silup-silupan.

"Asa tinitip ma tinoppa
hodong lais ni runa
tung songon on pe na boi tarpatupa
tu gabena ma hamu na pinasuna!'

Dungi dipasahat ma muse ulos bintang maratur, Asa anggiat mangatur di anak dohot di boru. nion ma boru hasian dohot hamu hela ulos paroppa ulos gonggoman ni toddi, asa oppa haduan pinarorotmon diho, jala marsigonggoman ma todditta jala dohonon ma songon uppasa nanidokni upasa ni situa-tua”

"eme sitamba tua
parlinggoman ni siborok
debata do dihita na martua
horas ma hamuna diparorot”

“asa bulung ni baniara
mangakkat mangissua
asa dihuta hamu unang marmara
didia pe naso jadi mahua”

"sahat --sahat ni solu
sahat ma tu bottean
leleng ma hamu mangolu
sahat ma tu parhorasan tu panggabean”

Dungi dibaen ma tamiang parmanganon sian hula-hula.

2.      Adong do na mamosur-mosuri di jou haha anggina di jou pamoruonna, di jou hula-hulana, rap borhat ma nasida mandapothon helana dohot boruna. Dipatupa ma dekke sahat dohot indahan na las, diboan ma muse manuk na niatur, asa mangaturhon di anak, dohot mangaturhon di boru, diboan ma muse accimun. Sipangalabbohi asa labbok pakkilalaanni boru na binosur-bosuron i mamboatton pinarorotna i, dipasahat ma muse tobu asa tonggi parniahapan dohot pakkilalaan tu joloan ni ari on, di patupa ma muse itak puti asa puti sohaliapan puti so habubuhan, dungi dipasahat ma dohot ulos mangiring asa anggiat mangiring di anak dohot di boru, dihatahon ma sude i marhite uppasa donganni natar surat dinamamosur-mosuri i, Dungi dijopput ma parbue na pir tu simanjujung ni boruna i dohot helana i dungi martangiang ma laos marsipanganon.
  •  Mamoholi.
Dung sorang nadibortian manang na marpiga-piga ari, Roma hula-hula manang parboru manaruhon aek ni utte manang bangun-bangun, dohot mamboan paroppa, dungi dipasahat ma dekke sahat dohot indahan na las, tu boruna dohot tu pahoppuna laos dohot helana nang dohot natua-tuani helana i, dung (hadoppon sipangononi didok ma hatana. "Lasma rohatta boru hasian dohot ho pahoppu, songoni nang dohot hela nami nang lae, iboto nami di naung sorang siuccok/sibutet on, Sonang soharibu-ribuan, diiring-iring jala digonggomi toddini debata, disialai massai las roha nami ala ditangihon tuhatta do tangiang ta, jadi boru hasian dohot hela nang pahoppu, lae nami dohot iboto nami di son rodo hami hula-hula muna , pasahatton dekke sahat, indahan na las, mual sitio-tio, sahat ma nauli, sahat ma nadenggan asa mudur-udur ma hamu tu dolok to toruan rap dohot pahoppu namion, sai tio ma pakkilalaan muna tujoloanni arion”.  Dohonon ma songon na nidokni natua-tua.

"Asa tinittip ma tinoppa
golang-golang pangarahutna
tung songononpe na tarpatupa nami
tu gabena ma hamu na pinasuna”

Dungi dijalang ma hula-hula nai dibaen ma tangiang parmanganan, dung salpu marsipanganon, dibagi hula-hulana ma parjabbarani, ia parjabbaran di jabu on do:

1 ) osang-osang
2) panahui dohot gaor gota namarsanggulan
3) aliang-aliang
4) soik opat
5) juhut na saur/dohot tanggo-tanggo nagodang
6) rippusu
7) upa suhut

Pardalanni parjabbaran i:
Osang ma tu tulangna / hula-hula.
Na marngingi (habbirang) tu dongan tubu, namar ngingi (siamun) tu dongan sahuta, soit tu tulang, namar sanggulan tu boru, gaor gota mulak tu paranak, tu bere ibebere tanggo-tanggo nagodang, tuhobbar jabu tanggo-tanggo nagodang, upa suhut di hasuhuton dohot namar dongan tubu. aliang dohot batuharaja, ate-ate ditanggoi parboruon ni hula-hula ma laos dipabbagihon mai tu akka situan natorop, dung sippul mambagi parjabbaran dipasahat ma akka hata pasu-pasuon tu nasorang i dohot tu natua-tuana, namarliat-liat ma pasahatton pasu-pasu Songon pardalan ni parjabbarani, dungi dipaappuhon hula-hula ma tu pamoruonna, dungi manggappu ma suhut paranak,laos ditutup ma dohot tangiang sian hula-hula.
  • Acara Tardidi Dakdanak.
Ia natardidi didok mai mangalap goar tu gareja khususna katolik dohot protestan, nabiasa diboan dakdanak i tu gareja marpahean nabottar alai anggo akka tondong nungnga di undang hian, akka dongan tubu, pariban dohot ale-ale, boru, bere, ibebere, dohot akka hula-hula, lumobi ma dohot dongan sahuta. Dung sippul sian gareja, roma hula-hula pasahatton indahan nalas, dekke sitio-tio /dekke simudur-udur manang dekke sahat. "on ma dekke sahat dohot indahan nalas pahoppu hasian, sahat ma goarmi goar pajjou-jouan, goar ni pakkehet-eheton, jala goarni na tarpillit mai di joloni Debata, sai anggiat ma tuhipas na ho ibbur-ibbur magodang penggeng saur matua. Hatani indahan nalas "las ma roha ni pahoppu nami”, hatani dekke sahat " sahat ma nauli, sahat ma na denggan di ho, asa dohonon nami ma songon ni dok ni natua-tua".

                        "Asa tinittip ma tinoppa
                        hodong lais ni ruma
                        tung saotik pe natarpatupa
                        tugabena ma pinasuna”

“asa nion ma ulos gonggoman mu, manggonggom dinauli, manggonggom di na denggan, sai anggiat ma tu goppis na tu pahoppu tu joloan ni ari on, dohonon ma songon nidok ni opputta naparjolo tubu i"
.
                        "Asa eme sitamba tua.
                        parlinggoman ni siborok
                        debata do dihita silehon tua
                        asa horas ma ho diparorot"

            "Horbo ni baniara
            dipabara dipalua
            dihuta ho naso jadi marmara
            age didiape naso jadi mahua”

              "Sahat-sahat ni solu
               sahat ma tu bottean ni ajibata
               leleng maho mangolu.
               tottong ma ho diparorot amatta debata”
                       
Dungi mulak ma hula-hula tu hundulan na, di bahen anggina suhut ma tangiang parmanganon, ditikki na marsipanganon i ma laos di suru hula-hula akka pamoruonna laho mananggoi haliang, ate-ate, dohot pusu-pusu, nang butuharaja dibagihon tunatorop i humaliang, dung simpul marsipanganon laos dibaen pangulani huriama tamiang sippul mangan.
            Laos dibagi hula-hula ma parjabbarani:
I ) Osang dilehon mai tu hula-hula
2) Namarngi-ngi sabola siamun dilehon tu tulangna
3) Namarsanggulan dilehon mai tu pamoruonna
4) Panahui manang gaor gota mulak ma tu haha anggi ni hasuhuton
5) Juhut na saur manang tanggo-tanggo nagodang dilehon ma tutulang rorobotna
6) Songonima nang tu bere/ibebere tong juhut nasaur
7) Tu paribanna juhut na saur.
                       
Alai molo upa suhut ima dihula-hula manang na niambangan, laos ima dilehon tu akka dongan tubuna, paboahon ala si sada suhut do halak i namardongan sabutuha,dung salpu mabbagi parjabbaran marhata sigabe-gabe ma robbonganni hula-hula, songon pardalanni partodingni parjabbarani songon ima marliat-liat maddok hata pasu-pasu, pasu-pasu tu nabaru manjalo paddidioni dohot tu natua-tuana, dungi parpudi ma panippuli mandok pasu-pasu laos paappuhossa, dungi mangappu ma suhut bolon.
  • Marguru Malua.
Digoari mai malua sian pangkukkungion/sian tanggung jawabni orang tuana, dung marguru malua nasai leleng diajari guru huria manang paddita dipatupama acara gareja, marpahean na bottar ma disi nalaho malua i, tupado disi bawa dohot boru-boru, dung sikkop dialusi akka sukkun-sukkunni paddita.

Jala dipaboa paddita ma tanggung jawab ni nasida be, maksud dohot tujuan laho memperbaharui pangalaho manang paubahon pangalaho, dungi dipasu-pasu paddita ma nasida saluhutna, dung sippul sian gereja, sahat di tanggani bagasna nunga disi be akka tamu naginokkon, dungi dipahuddul ma namalua sian pakkakkungion i tu lage-lage tiar, roma natua-tuana mangupa majjopput sipirni toddi laos udurma tulangna dohot nattulangna mangupa-upa dipasahat ma iddahan na las dohot dekke sahat, jala dipodai ma denggan-denggan, laos di ulosi ma, ima digoari ulos gonggoman. Dipasahat ma marhite-hite uppasa laos dijopput ma parbue pir tusi manjujungna

“Asa pirma pokki"
bahul-bahul passalangan
asa pirma toddim
luju-luju ma dalanni passamotan”

“Marluga solu bolon
            solu manopi-nopi
            nungnga pungu hamu dison
namar baju dohot doli-doli
            sai asima rohani tuhatta
            dilehon ma dihamu nauli sikkopni toddi"

"Sahat-sahat ni solu
sahat ma tu bottean
leleng ma ho mangolu
sahat tu panggabean”

Dungi mulak bema akka tulangna /nattulangna, natua-tuana tu huddulanna dungi dibaen ma tangiang parmanganon. Haha anggi nampuna /anakkon ido padalatton parjabbaran manang tudu-tuduni sipanganoni tu akka namar tohonan /marbadohoan molo hapeahan ni parjabbaran pe dijoloni namalua sian patukkungion i do ai las ido nakkiningan di bahen natua-tuanai upa-upa di anakkonna.

Pardalanni parjabbaran:
  1. Osang tu tulangna mai (tulang ni namalua sian pakkakkungion i).
  2. Namamgingi sabola siamun tu hasuhuton.
  3. Namar sanggulan tu pamoruonna.
  4. Panahui tu parhobas.
  5. Tanggo-tanggo nagodang tu tulang rarobotna.
  6. Tanggo-tanggo nagodang tu bere/ibebere songonima dohot tu hobbar jabuna tongma tanggo-tanggo nagodang, nang dohot tu paribanna
  7. Namarngingi sabola hambirang tu natua-tuani huta.
  8. Tu akka dongan tubu nang haha anggina upa suhut ma, di bagihon tu nasida.
Dung simpul mambagi parjabbaron sudema mangalehon hata poda, sude marliat-liat sesuai dohot pardalanni parjabbarani, mulaimai sian dongan tubu, panutup ma tulangna laos tulangna i ma na paappuhon.
Dungi mangappuma hasuhuton, ditutupma dohot tangiang sian pangulani huria manang sian tulang.
  • Mamargahon Halak Na Leban.
Sering do terjadi di halak hita batak ma margahon halak nasing /silehon gabe, di bahen ma anakkon manang dongan samarga. Molo mambahen adat na sisongoni parjolo paboaonna ma i tu akka haha anggina /dongan sabutuha, Dung dos roha ni akka namar haha maranggi dijouma sude akka suhu-suhuni marga, popparan ni opputta siraja batak laho mangarumusson ulaoni jala ondo sada ulaon pesta ni halak batak na ubbalga, alana ikkon sigagat duhut do parjuhut ni i, jala makkuling do disi agung sabangunan leanon do bulang-bulang ni ianakkon na nimargahoni lengkap dohot parhutaanna /pajjaeanna songon nang dohot tarobbona, jala pasahatton bulang-bulangi pe ikkon dos do rohani namarhaha maranggi, jala ditottuhon do sada hasuhuton maranakkon anak na nimargahon i jala siani ma dibuat tarobbona nabiasa tano parhutaonna dohot pajaeanna hot doi dibaen tu bona. Jala ianakkon na nimargohoni mangalehon parpisoan namassai balga berupa hepeng, sesuai dohot na disepakati 2 belah pihak godangna. Jala risdo sude setiap suhu-suhu ni parmargaon dapotan parjabbaran jala sudema setiap suhu-suhuni parmargaon mangalehon pasu-pasu tu ianakkon nanimargahoni, jala marsitariparan do disi parjabbaran popparan ni nasubbaon dohot na tuttungan, jala akka raja-raja biuspe makkatai do disi saluhutna.

Naparjolo sahali mamargahon halak na leban gabe halak batak, ima naterjadi di porsea, molo menurut nani hatahon ni akka natua-tua adong do manang namarpiga-piga ruma tangga, halak cina, mangakku gabe marga manurung, di porsea marpungu do sude tertua-tertua ni marga manurung (penatuai), mangarumusson/makkatai taringot tu haroro ni halak cina nanaeng masuk gabe marga manurung, dung makkatai sude akka natua-tuai, sada diantara popparan ni raja manurung natolu panggoari gabe dibahen ma akka halak cinai popparan ni siappudan, ujung na gabe opat ma dibahen popparan ni raja manurung, dibahen ma goar ni oppu ni halak cinai raja mangihut, jala dipestahon mai jala tung massai balga do dibahen najolo pestanai sudema halak cinai dibulang-bulangi marga manurung jala dilean parhutaanna, dohot tarobbona halak cinai mangalean parpisoan, tu marga manurung.

Songoni ma sahat tu saonari setiap adong halak na leban gabe halak batak, dipestahon jala diadatton doi, sesuai paradaton na adong hian.
  • Mambuat Goarni Ompung
Adong do sipata marlomo ni roha mambuat goarni oppuna, olomai alani utang dihajolma on nioppuna, molo mabbuat goarni oppung, ulaon na balga do ulaoni, di goari mai ulaon patapehon tua, jala ulaoni digoari mai ulaon bius, jala par juhutna saboi-boina sigagat duhut doi, jala sude suhu-suhu margana pasti dapotan parjabbaran, jala sude mangalehon pasu-pasu. jala sebelum ulaoni di pamasa do ria raja, di jou sude akka utusa-utusan ni paradaton na adong di luati, asa sikkop sude hata nahobbar tu ulaoni, jala dibuat do disi Agung sabangunan, asa tappe tua dohot sangap asa ojak dohot sahala ni oppu tu na mabbuat goarni oppunai, alai jarang do jolma namabbuat goarni oppuna.




BUTUH MODAL USAHA, DANA TUNAI..?
KLIK..!!



Selasa, 16 Oktober 2018

Adat tu na marujung ngolu


Adat tu na monding


  1. Namate Alang

Molo modding sada ama, holan maranak dohot marboru dope, manang tu naung sohot lanakkonna alai dang adong dope pahoppu na di goari dopei matipul ulu, alai molo ina do na modding i digoari mai toppas tataring.
Ia paradaton tusi saput ma dohot tujung, molo ama do na maddingi tulangni na moddingi ma mambahen saput na, alai molo tujung na hula-hulana ma na mangalehon i.
Alai molo ina do na moddingi mambahen saput na ima hula-hulana, alai mambahen tujung na tulang ni namabalu ima (tulang ni suamina).
Ia paradaton na hobbar tu si di goari mai mangido tamiang, jala sebenarna ulaon i ulaon dijabu mai, ai dang boi dope maralaman na toppas tataring, manang natipul ulu, alai dung sikkop dipature namodding i tu udean, di panakkok do hulahula nai dohot tulangna tu tonga ni bagas ni na modding i digoari mai mangukkap tujung/mambukka tujung.
Ia isaranai na mangido tamiang, setiap na maddok hata jongjong ma marpiga-piga halak, sada ma mambaen tamiang, sada ma maddokkon hata soso-soso, manang apul-apul, songon ima setiap rombongan na maddok hata, dimulai ma mandok hatai sian paidua ni suhut dongan tubu, boru, bere, ibebere, pariban/ale-ale, dongan sahuta/STM, natua-tua hobbar balok /natua-tua na ro, dungi sibaen saput /hula-hula (tulang), paappuhon ma tu hasuhuton.
Alaimolo ina do namoddingi hula-hulana do na paappuhon, alai molo ama do na moddingi tulangna do na paappuhon, dang adong di ulaon nasongoni ria raja manang pangarapoton, dungi mangappu ma hasuhuton.

B. Ulaon Na Sari Matua

Molo modding sada natua-tua naung marpahoppu sian anak, marpahoppu sian boru,alai adong do pe ianakkanna na so marhasohotan di goari mai na sari matua, olo do dibaen dua ari manang tolu ari di jabu, molo juppang dosni tahi di hasuhuton lao patuat na sari matua i, di pamasa ma ulaon ria raja manang pangarapoton dijou ma akka na hobbar tusi: Hula-hula, tulang, bona tulang, bonani ari, tulang rorobot,pariban/ale-ale, dongan saulaon, songoni ma nang natua-tuani huta nang dongan tubu, boru, bere, ibebere.
Diulaon pangarapotoni di buat ma parjuhutan na marmiak-miak godang na sesuai dohot godang ni undangan ni hasuhuton i.
            Dung ris sude ro na ni undang nai/nanigokkon nai, di pukka ma pakkataion, jumolo ma marsipanganon, laos di bagi ma nang dohot akka parjabbaron, sahat do parjabbaran i tu bonani ari, bona tulang, tulang rorobot, tulang hula-hula, hula-hula ni suhut namar haha maranggi, hula-hula naposo, songoni nang akka simatua niboru, pariban, nang ale-ale/dongan saulaon, pemerintah setempat, nang dohot tu huria. Songoni pardalanni parjabbaron di tikki pangarapoton manang ria raja, songoni ma nang dohot di ari hapartuaon nai.
Las dipangarapoton ido/ria raja di sobba akka hula-hulana nang dohot tulangna jala laos di saur-sauri akka na margoar hula-hula dohot na tua-tuani huta maniroi ulaon i, asa tung denggan,dung i di paappuhon ma tu suhut, ia na paappuhon i, saguru dina sari matua ido, molo ina do na sari matuai hula-hulana na ma na paappuhon, alai molo ama do na sari matuai tulang na ma na paappuhon, jala menurut na biasa borngin do di baen mangappu tu ruma-rumana, alani ido ubbaenna didok natua-tua mamodai ianakkonna "ait dia sadihari bot mataniari di au anak hasian, dohot hamu akka borukku".
Jadi lapatanna molo nunga natua-tua naung sari matua manang na saur matua marujung ngolu digoari mai naung bot mataniari di namodding i manang na marradian i, dung sikkop sude hobbar tu pangarapotoni mangappu ma suhut.
Dung jumpang manogot nai sesuai dohot pakkataion manang pangarapoton di tonggo raja manang ria raja, diulahon ma ulaon, molo parhobas makkobasi sipanganoni molo namarmiak-miak do dimulai mai jam opat manang jam lima pagi. Alai molo sigagat duhut doi mulai ma marhobas jam sada manang jam dua, dung dapot waktuna sesuai dohot hasil ni pangarapoton maralaman ma natua-tuai.
Na biasa dibaen do disi songon gattini gondang ima musik, na deba laos olodo mambuat gondang sabangunan, parjolo do hasuhuton, dohot akka dongantubuna lao manortor dung salpui masuk ma robbonganni hula-hula mabboan eme tubbur/eme na martuddu laos dohot parbue pir (sipirni toddi) songoni dohot akka ulos sappe tua (ulos pasu-pasu) dipasahat mai marhite tor-tor.
Dung salpu hula-hula masuk, masuk ma robbonganni tulang, dungi robbongan niboru tulang, dung salpu i, robbonganni bonaniari, dungi robbongan nibona hula-hula na mar haha maranggi, sude rombongan ni hula-hula naposo, dungi robbonganni pariban/ale-ale, natua-tua, hobbar balok, dung salpui masuk ma akka robbongan na marliat-liat.
Molo tung adong robbonganni akka dongan saulaon, parpudima robbonganni dongan sahuta, alai ianggo na pasahat ulos gabe-gabe/sappe tua, holan akka namar goar hula-hula do na pasahatton ulos i. Molo robbonganni tulang rorobot olo do sipata rappak dohot hula-hula (tulang) alai olo do sipata pulik robbonganni tulang rorobot.
Ia lapatanni eme luddu/eme tubbur asa martubbur manang martuddu ma akka pasu-pasu dobot panggabean parhorasan tu pinoppar ni nasari matuai, ia dung sikkop sude di paappuhon hula-hula manang tulang na ma tu hasuhuton bolon, barupe di pataruma na sari matuai tu inganan parsatokkinan manang tu tabbak na tibbo, alai molo hula-hula dohot tulang di panakkok dopei tu jabu, ima di goari mangukkap hobbung ia na mangukkap hobbung saguru tuna sari matua ido.
Ia molo ama do nasari matuai tulangna ma namangungkap hobbung laos majjalo mano-mano, hula-hulana ma majjalo daun sihol, alai molo ina do nasari matuai hula-hula na do siukkap hobbung tulang ni amatta ima manang na mangaiar nasari matua ima majjalo daun sihol, ima molo ulaon tu na sari matua.

C. Ulaon Na Saur Matua
Ia na saur ma tua adong do tolu macam:
  1. sada natua-tua saur matua ama/ina gellengna sude nunga marhasohotan, alai dang dope marnini marnono.
  2. Gelleng na sude nunga marsohotan jala nunga marnini marnono
  3. Nunga sahat sude gelleng na sahat tu na marnini marnono jala adong dope nasahat tu na mar oddok-oddok.
Jala dang adong sitaonon di akka pinoppar na di goari mai saur matua huhut mauli bulung, molo holan saur matua do boi do holan na marmiak-miak manang lobbu sitio-tio pasae ari-arina manang partangianganna, alai molo nasaur matua huhut marnini marnono lobbu sitio-tio manang horbo ma pasae ari-arini natua-tuai manang partamianganna.
Molo saur matua huhut mauli bulung sirsir sude ianakkonna dohot pohoppuna songoni sahat tu oddok-oddokna jala boi sibahenon di akka popparanna digoari mai mangaliddakkon nagok, jala parjuhut na pe disi manang partamiangan sipatupaon ni pinopparna digoari mai gaja toba (horbo limak kai manang horbo sisapang na ualu) jala di bahen doi marborotan jolo di liatton do horboi tolu liat/pitu liat, jala olo do di jabu nasaur matuai Sappe pitu ari pitu borngin, Setiap borngin di pamasa do iddahan ni paddungoi saguru tu siha adongon ni popparanna.
Jala horbo si limakkaei ima horbo na ubbalga alani balgana doi ubbaen na di goari horbo si limakkae, Jala tung massai sangap do disi dibaen hula-hulana dohot tulang na sahat tu bona tulang, bona ni ari, tulang rorobot, hula-hula na marhaha maranggi. Jala par jambaran pe disi mar passa nama di goari, Laos sian passa ima di passapatton parjabbaroni, ido umbaen na di goari na mangaliddokkon nagok. Jala ulos sapot dang adong be disi, ulos sappe tua nama goar na passappehon panggabean parhorasan tu akka popparanna.
Jala ulos saput digatti mai, ima goar na tutup batang, Jala ulosi di goari mai ulos puccak/ragi hidup ala i na ma puccak ni hatuaon ni jolma.
Alai marbeda do partuaon ni ama tumibbo doi satingkat sian par tuaon ni ina. Jala molo akka na saur matua tikki di ngoluna majjalo ulos matua doi sian tulangna dohot sian hula-hulana. Alai molo adat di Toba holbung, di Porsea/Balige di patupa ma sulang-sulang so hariapan.
Alai adong do olo pangidoanni na tua-tua tu akka ianakkonna. Di tikki di ngoluna di golar adat na, adat pasae ari-arina Jadi molo nungnga matua, holan adat manabbat na ma di baen popparanna. Alai adong do sa saotik beda-bedani paradaton i marguru tu luat na be, ai nunggu marserak popparanni opputta tu desa na ualu. Ido ubbaen na adong uppasa bataki, mandok songon on:

“Asing dolok
Asing do duhutna
Asing luat
Asing do adatna”

“Di si paccur
Di si do paridian
Di si taddok
Di si do parsuhatan
Di si luat
Di sido paradatan”

Alai dang boi hita martahan di akka paradattotta lumobi ma hita akka naung di tano parserakan, Alana marhata nitta do akka siulaon, dang boi marhata nikku alana ikkon marsipasangap-sangapan do.

"Tattam na do tajom na
Rim ni tahi do gogona"

            Gaja pe pinagaja-gaja
            Duhut-duhut si panganonna
Hata pe pina hata-hata
Sa guru di suhut do ulaonna

 Si naddehon ma sige
Tu bukkulanni sopo
Denggan do iba manise
Nang pe naung takkas binoto.

Cara mangaturhon ulaon na saur matuai.
Dung matua sada natua-tua ama manang ina di pa boa mai tu dongan sahuta, tu hula-hulana, tu tulangna, tu tulang rorobotna, tu bona tulang, dohot tu bona ni arina, songoni nang tu pariban, ale-ale, dongan saulaon, lumobi mai tu pangula ni huria, sahat tu natua-tua hobbar balok. Jala torus do dianggapi saleleng di jabu dope na saur matuai, Dung juppang ari lao partuatna jumolo ma di pamoppa na tua-tuai tu ruma-rumana. Biasana di bot ni ari do di patupa ulaon na songoni tu na saur matua.
Dungi dipatupa ma tonggo raja/ria raja ido digoari parrapoton, roma saluhutna ni ottangna/uddanganna. Dung sahat sude akka na tua-tua dohot sude hula-hula. Sahat mai tu bona ni ari. Saluhutna mai tabe akka na rikkot tu pangarapotani.
Jumolo ma di baen marsipanganon, laos di padalan do di si akka parjabbaran, molo ama do na marujung ngolui tu tulangna ma di pasahat upa suhut alai molo ina do na marujung ngolui tu hula-hulana do di pa sahat upa suhut, Jadi tulang na do margatti-gatti dohot hula-hula manjalo upa suhut dohot osang-osang, molo di tulang upa suhut di hula-hula ma osang-osangna molo di hula-hula upa suhut di tulangna ma osang-osangna.
Molo jobbarni bona tulang di pasahat ma sobba parjabbarani sian rusukna.Molo digoari sobba tutup doi, dang marsirang rusuk nai. alai molo sobba-sobba bukka doi, dang mardomu ujungni rusuknai, di pasahat ma marsanggulan tu boru, alai molo tu tulang rorobot, di pasahat mai tulang gajjang (soit). Dipasahat ma tong soit tu hula-hula na marhaha maranggi, tu na tua-tua ni huta di pasahat ma na marngingi tu pariban, tu ale-ale, tu hobbar balok, tu pemerintah setempat, tu huria tetangga, tu parhobas, tu natua-tua hobbar balok, hula-hula naposo, sude on si jalo jabbar na gok, dung sippul mar sipanganon dohot marbagi parjabbaroni di uduti ma pakkataion, jumolo ma i marsirenggetan Pasadahon roha hasuhuton asa sada roha nasida mangalusi raja panise. Songoni ma muse raja panise, tong ma marsi renggetan lao pasadahon roha lao manise alai adong do pamasahon na manise on sian natua-tua ni huta, Adong do pamasahon sian dongan tubuna, Adong do pamasahon sian hula-hulana.
Dung dos roha ni na sida jala hasuhutan pe na mardongan tubu nungga sada roha na, makkatai ma raja panise ido manise hasuhuton, songonon ma hatana:
“Makkatai ma hita amang hasuhuton”
Dungi di alusi raja parhata ni hasuhuton ma:
“Baen hamu ma na ulina i raja nami”
nungga hundul hita nuaeng di lage tiar sai tiar ma panggabean tiarma parhorasan di ha muna suhut nami tu joloanni ari on, alana di jolo jabu na marsangap na martuaon nungnga bosur hami mangan sagat di namarloppan, manggalang tanggo-tanggo na godang manjalo na mar niadopan, sai anggiat ma attong pamurnas tu daging saudara tu bohi si pa lomak ibbulu si paneang holi-holi, asa do honon ma songon ni dokni na tua-tua.


“Asa bagot na marhalto mai
Na tubu di robean
Horas ma hami namangatton si panganon Na pi na sahat mu nai”
sai tubuma sikkap ni i tu gabena ma hamu suhut nami namangalean.

“Asa saonnari pe suhut nami, dia ma lakkatna dia ma unot na, dia ma hatana dia ma ni dokna si begeon ni pinggol si peoponni roha, asa takkas ma paboa hamu siani Hamu na suhut nami”
 Dungi dialusi raja parhatani hasuhutonma

            “Gabema akkupni na horas raja nami, tarsingot ma rajai di na bosur mangan. Raja nami sai gabe ma na ni ula tujolanni arion asa adong muse na laho habosur honotta, sinur ma na pinahan raja nami asa adong muse nalao hasagattonotta. Raja nami maulipe otik so sadia si panganon na ta hasagatton i paliasma raja nami, ndang alani holit manang alani tois, tung sohu pakke hami do holit maradoppon hamu raja nami, molo tung holit pe sai tarida ma hasilni i tu joloanni arion. Songon ni dokni na tua-tua raja nami”

            “Marbaur tanduk
            Marbaur holi-holi
            Godang si butong-butong
            Otik si pirni todi”

Asa tinittip ma ti noppa
Golang-golang pangarahut na
Tung songonipe natar patupa
Tu ga bena ma raja nami pina suna”

Ia hatana panggabean parhorason do raja nami”
 Dungi marpanakkasi ma muse raja panise
 “Gabe ma tutu akkupni na horas, Panggabean parhorason do hape, sai anggiat ma lamtugabena hamu suhut nami tu joloanni ari on alani i suhut nami.

            “Tappakdo songon na huddul
            Udur songonna mardalan
            Akkup ni nauli akupni na denggan
            Asa takkas ma di paboa damang”
Asa dapot songon ni dokni na tua-tua

Takkas jinalo purba”
Tumakkas ma jinalo akkula
Gabe hita on jalan maduma
Tumakkas gabe ma jala mamora”

Sitakkas ni nauli sitakkasni na denggan takkas ma pa boa hamu na hasuhuton nami. Dungi mangalusima muse raja parhatani hasuhuton. Sise ma tutu sise munai raja nami tadda do hamu raja panise, Hami pe attong paboaon nami ma sitakkasina. Ia sitakkasna on ma raja nami, Di piga-piga ari naung lewat matua dolok ma ama nami/inanami huhut marpahoppu sian anak marpahoppu sian boru, Marnini sian anak, marnono sian boru. Jala basa do debata mauli bulung do hami sude pinopparna.
Di siala i raja nami denggan do tahe pangidoon pasu-pasu di partuaonni natua-tua nami on. Alani ido asa hu pa pungu hami hamu rajani hula-hula, rajani dongan tubu, rajani boru, nang rajani dongan sahuta, pariban nang dohot ale-ale. Ro di sude na marholong ni roha marnida hami, asa ajar-ajari hamu hami raja nami, jolo tiroi-tiroi hamu hami, asa sikkop di partuaonni na tua-tua namion Jala asa pitta diakka pasu-pasu na naeng si jaloon nami sian hamuna hula-hula nami, tulang nami, bona tulang, nang dohot bona ni ari, tulang rorobot, nang dohot sian natua-tuani huta na hu parsangapi hami sian pariban nang ale-ale nami dohot sude tahe na mar holong ni roha na marnida hami, jala laos di son ma raja nami ria raja nang dohot pangarapotonna, ima sitakkasna jala ima haroanna raja nami.
Dungi makkataima muse raja panise:
Gabe ma jala horas amang suhut nami, tadda do patni hoda tu patni gajaPahoppu ni na mora do hamu jala anak ni raja, di boto hamudo adatni opputta si jolo-jolo tubui. Sai anggiat ma attong di tabbai debata di hamuna pasu-pasu nauli dohot pasu-pasu na denggan.
Asa saonari pe amang suhut nami laos hamu ma na pataddahon tu sude namarliat-liat nalolo. Jadi sesuai dohot boa-boa muna matua dolok na tua-tuai ima oppu ... jala mauli bolung di dok roha nami horbo si sapang na ualu ma manang silimakkae. Manang gaja roha di partamiangan ni na tua-tua on, jala marpassa nama hamu pasahathon akka parjabbaran nami jala takkas ma pasahat hamu akka parjabbarani tu akka si jalo parjabbaran.
            Dungi di alusi raja parsautni hasuhotonima" naolo do hami tiro-tiroan muna mambaen tu na du menggan."
Asa di tentuhon do arina manang jam piga marsogot na i maralaman jala dung sikkop sude mangalean panuturion dohot akka pasu-pasu namarliat-liat, di paappuhon tulang/hula-hula ma tu hasuhuton bona. Laos di na mangappui hasuhuton i dipaboa ma lao parnakokni hula-hula dohot tulang tu jabu.
Dung sikkop marsogot di pataru na saur matuai tu dolok-dolok natibbo jala laos di pangarapotan ido di paboa akka na margoar hula-hula manang na piga ulos na lao siappehonon ni na sida setiap robbonganni akka hula-hula, jala di pangarapotoni do di paboa parsautni hasuhuton mambaen goddang manang musik. Dung dapot jam na naung dittotuhon jumolo do hasuhuton manortor huhut makkaliangi na saur matua i. Laos makkutti raja ni duhut-duhut dohot akka si jagaron, mangihut do disi raja ni duhut-duhut.
            Dung sikkop manortori sude popparanna di jabu, baru pe di boan ma maralaman dungi di jalo haroroni hula-hula, tulang, bona tulang, bona ni ari, tulang rorobot.
Marsipanganon ma hira-hira jam sada manang jam dua, dung salpu mar sipanganon di uduti uduranni hula-hula na marhaha maranggi, hula-hula na poso, pariban dohot ale-ale, pangonggom do ianggo natua-tua ni huta.
Dung sikkop sude dohot natua-tua hobbar balok, tulang/hula-hula ima na pa appuhon. Dungi mangappu ma hasuhuton dungi dipataruma na saur matuai tu dolok-dolok na tibbo.Ima sahatna.

 Goar-goar ni parjambaran sian pinahan lobu
I ) Osang-osang
2) Namar ngingi, dua
3) Namar sanggulan dohot gaorgota panahui
4) Panamboli / ujung piso
5) Bunion toddi
6) Somba
7) Somba-somba
8) Soit, dua
9) Botohon, dua
10) Rossangan
11) Rippusu/ate-ate, butuha raja, limpa
12) Tanggo-tanggo na godang/juhut na saur
13) Upa suhut/ihur-ihur

Alai molo tu ulaon nasaor matua ditambai ma dua sasap



BUTUH MODAL USAHA, DANA TUNAI..?
KLIK..!!