Senin, 29 Oktober 2018

Ulaon pamuli Boru manang pasohot Anak

Ia molo pamuli boru, halak batak dipodai ma boru na dohot poda na atur, asa diattusi maradophon sinodduk na, dohot akka si matua na, songoni nang dohot keluarga ni hamulian na.
            Ia dung roma suruanni paranak di goari mai marhori-hori dinding, berlanjut mai na marhori-hori dingding i, di goari mai marhusip, dung mardomu pakkataion di namarhata hepeng, ima adat manang ulaon tu naung sanga jolo mangalua.
            Alai molo sian denggan do digoari mai marpudun saut. Ia goarni sinamot molo sian denggan di goari mai rabbu pinudun. Ima molo ditaruhon jual jala di paranak ma ulaon i.
            Alai molo di alap jual, di jolo ni parboru ma, manang di joloni hula-hula ma ulaon i, di goari mai sinamot nai sitobbol manang sinamot hibul, ia dung salpu marhata hepeng manang marpudun saut, di paboa mai tu akka situan natorop ima undangan (gokkon) alai jolo di pamasa do tonggo raja di namakkasuhutton ulaon i, dungi pe baru mardalan ma gokkon dohot jou-jou.
            Molo diparanak do ulaon i manang bolahan amak, sudema pihak paranak manjalo haroroni hula-hula dohot robbonganna jumolo ma marsibuha-buhai manang sarapan, alai molo sibuha-buhai adong do disi parjabbaran ni sipanganon (tudu-tuduni sipanganon) dungi rappakma martangiang laho borhat tu bagas joro (gereja) dung mulak sian gereja adongdo na mabbaen jumolo mabbuat tua ni goddang dungi di jaloma haroro ni hula-hula dohot robbonganna, di pasahat hula-hula ma parbue pir dohot akka na hombar tusi. Adong do hula-hula mangido goddang laos pasahat hatani parbue pir.
Songonon ma uppasa disi:

“Pir ma pokki
bahul-bahul passalongan
asa pir ma tondi muna
sai luju-lujuma akka dalanni passamotan”

“Asa dekke sibalean
natinuhor sian lapo
horas hami na mangalean
tugabena ma hamu nang rajani pamoruan namanjalo”

“Asa aek ni bagot puli
gadu-gaduni sitapongan
sude hamu dapotan nauli
asal ma hamu marsipaolo-oloan”

            Dungi adong do na manjalo goddang sahat tuna patortorhon boruna dohot helana, dungi di jalo parboru ma rappak dohot paranak haroroni hula-hula ni parboru ima akka uduranni hula-hula, uduranni tulangna, uduranni tulang rorobotna, uduran ni bona tulangna, uduranni bona ni arina, rodi akka dongan sahuta, pariban nang rodi akka ale-ale dungi di jalo paranak ma muse akka hula-hulana songoni ma muse dohot uduran ni tulang na, bonatulang na, bona niari na, tulang rorobot na, hula-hula ni namar haha maranggi, hula-hula naposo dungi baru ma marsipanganon.

Sebelum tamiang mangan jumolo ma dipasahat suhut paranak parjabbaron tuhula-hula na niabbangan laos dohot ma dipasahat akka pinggan panganan songoni ma muse suhut parboru pasahatton dekke sahat manang dekke si udur-udur/sitio-tio tusuhut paranak dungi di bahen parhalado ma tangiang parmanganon.

Ia parjabbaron sa onari di goari mai jabbar mangihut namarlapatan dekke ulu mulak dohot panambol, dohot na hobbar tusi jala nunga tinggal hian bei di suhut paranak laos langsung nama parjabbaron I di gorga di lehon tu akka si jalo sohe (singa parjabbaron) dung sippul mangan di baen parhalado ma tangiang sippul mangan. Laos maradat ma muse tu na majalo tuppak. Dung sae na majalo tuppak makkatai ma raja parhatani paranak mangaturhon parhuddulon mangadopi hula-hula laos marsiarisan ma disi, manang mangalap sangap ma paranak tuakka dongan tubuna, asa dapot rimnitahi manang dosni roha. Laho mangalusi hula-hula.

            Songon ima tong parsinabung ni hula-hula manang raja parhata, marsiarisan namar haha maranggi laos mangido paniroion sian akka hula-hulana dohot dongan sahuta dohot sian natua-tua ni huta, barupe asa mardalan pinggan panukkunan turaja parhatani parboru didokma manang dihatahon "saut-sautni sipanganon/saur-saur ni sipanganon", ia hatana songonomna "makkatai ma hita amang boru rajani pamoruan", dungi dialusi raja parhatani paranak ma "baen hamu ma na ulinai rajanami", dungi dihatahon ma pinggan panukkunan dohot huhuasi ni sipanganon.

Hata ni pinggan Na Hot

Dison nuaeng nunga sahat pinggan nahot, dihuddulan na, sai anggiat ma hot akka pasu-pasu, hot panggabean, parhorasan, dihamu na rajani pamoruon nami asa dohonon ma songon ni dokni na tua-tua:

"Balittang pagabe ma
tumuddalhon sitadoan
ari muna ma gabe
nunga huida hami hamu marsipaolo-oloan”

dison amang boru hubereng hami parbue pir, parbue siribur-ribur, parbue, sipirni toddi, asa dohonon ma songon ni dokni natua-tua"

"Asa ojakma toddi madingin
pir ma toddi matogu
asa horas ma toddi mu madingin
asa tuhatta ma na mangalehon dihamu dalan ni ngolu-ngolu”

dison muse huida hami adong napuran simauliate, siatupon ni boru ni raja, sai tiarma dalan tu julu, tiar ma dalan tu jae, asa tudolok hamu dapotan lasni ari, tutoruan hamu dapotan mual natio.

Asa dohonon ma songon nidokni uppasa
“Asa ni pattikon hujur
di jolo ni tapian
sai dilehon tuhatta ma tu hamu roha na jujur
dapotan ma hamu nang di parsaulian”

dison muse adong hubereng hami ringgit sitio suara, Natinoppa ni pamarettatta, sipalas rohani akka raja. sai tio ma dihamu dalan ni akka pasu-pasu tujoloan ni ari on, asa tontong ma hamu dihaliangi popparan, adong muse di bereng hami di son Tanggo-tanggo na godang, sai anggiat ma amang boru tanggo partuturatta tu jolo ni ari on tanggo dohot akka pasu-pasu di hamuna tu joloan ni ari on”

“Asa sinuan bulu
si baen halas
sinuan partuturan
si baen nahoras

nunga bosur hami mangan sagat di na marloppan, minum aek sitio-tio dohot manjjalo na marniadopan, sai anggiat ma pamurnas tu daging saudara tu bohi

“Sipalomak ibbulu mai
sipaneang holi-holi
sidos dos boru muli
si jujui anak mangoli”

“Asa bagot na marhalto mai
natubu di robean
horas hami na mangatton si panganon
na pi nasahat munai”

sai tubu ma sikkap ni i di hamuna
boru nami namangalehon
asa saonari pe amang boru

"Dia ma lakkatna
dia ma unotna
dia ma hatana
dia ma na nidokna”

“Haroan ni nauli, panggabean parhorasan, si begeon ni pinggol, si peopponni roha, asa takkas ma paboa hamu, hamuna rajani pamoruon nami"

Dungi mangalusi ma sian raja parhata ni paranak
“Gabe ma tutu raja nami rajani hula-hula, tarsingot ma raja i di na bosur mangan. sai gabema na ni ulani raja na mi tujoloan ni ari on, asa adong muse na laho habosurhononta. tarsingot ma rajai di sagat ni na marloppan. sai sinurma na pinahan tujoloan ni ari on raja na mi, asa adong muse nalao hasagattononta.
Raja nami rajani hula-hula, mauli pe otik so sadia Sipanganon naung tapangan i, molo tung hurang pe sirana, hurang nang daina, marboha bahenon ma hamu rajanami, dangna alani holit nami jala toispe dang hupakke hami, maradoppon hamuna hula-hula nami. asa dohonon nami ma songon ni dokni natua-tua

"Marbaur tadduk
marbaur holi-holi
godang sibutong-butong
otik si pirni toddi"

“Asa tinittip ma tinoppa
hodong lais ni ruma
tung otikpe na tar patupa ianakkon muna
tu gabena ma raja nami pinasuna"
ia hatana raja nami panggabean parhorasan do"

        dungi makkatai ma muse hula-hula
“Gabe ma tutu akkup ni nahoras amang boru
panggabean parhorasan do hape, sai anggiat ma attong tu gabe na jala tu horas na hitaon saluhut na, tuppahon ni amatta na amartua debata, songoni ma nakkoningan rajani boru nami, dekke sahat nga hu pasahat hami nang dohot indahan nalas, dekke sitio-tio, dekke na mok-mok. Pinitta ni i amang boru, Sahat ma di hamuna panggabean dohot parhorasan. Dohonon nami ma songon ni dokni natua-tua:

"Asa tinittip ma tinoppa
golang-golang pangarahut na
tung songonipe natar patupa
tu gabe na ma hamu na pinasuna"
asa saonari pe amang boru:

“tappak songon na huddul
udur songon na mardalan
akkup ni nauli akkup ni nadenggan
asa tung takkas ma dipaboa damang”
asa dapot songon ni dokni natua-tua:

"Takkas jinalo purba
tumakkas ma jinalo akkula
gabe ma hita on jala maduma
tumakkas gabe majala mamora”

"Sitakkas ni nauli sitakkas ni nadenggan, haroan na taparharoatton, asa takkas ma paboa hamu rajani pamoruan nami"

Dungi mangalusi ma raja parhatani paranak"
        "Gabe ma tutu raja ni hula-hula akkupni nahoras, ia marpanakkasi ma rajai, hami pe attong takkasma paboaon nami, ia sitakkasna raja nami, songon naung binoto muna, di ari-ari naung lewat di bulan naung salpu. mardalani ma anak nami tu hutani rajai, ia pajuppang ma nasida jala dosma rohana, dipaboa mai tuhami natua-tuana, jala nunga ta udurhon nakkaningan tu bagas joro ni tuhanta manjalo pamasu-masuon parbogason sian tuhanta marhite-hite naposonai, laos di ari sadari on ma raja nami manggalar adat na gok hami ianakkon muna tuhamuna rajani hula-hula nami, jala pos do roha nami raja nami:
           
“Dada sundat pudung
nang pe so jadi palia
dada sundat uhum
nang pe sinamot so sadia”

"Asa uli ma roha ni rajai majjalo panggabean parhorasan, Sitakkas ni nauli dohot sitakkas ni nadenggan, ba i ma sitakkas na raja nami, jala ima haroan na”

Dungi mangalusi ma muse / makkatai raja parhatani parboru (hula-hula)
"ba gabe ma tutu amang boru, nunga las roha nami mambegesa.

"Pitu lilinami
paualuhon jogia nami
nunga uli be nipi nami
hamuna pangalu-aluan ni boru nami
asa go ki hamuma amang boru hajuk nami"

ia molo horbo do amang boru asa ni algan, ia molo hoda do asa nihuddulan, ia molo mas do manang ringgit asa tinahuan (sinuhatan). Saonari pe amang boru pasahaton muna ma sinamot Ni boru nami, mardongan agung sabangunan Dohot ringgit sitio suara. Ba botima da amang boru"

Dungi mangalusi ma raja parhatani paranak
“Raja nami, raja ni hula-hula, na tikkos do jala natoho na nidok ni rajai dang na talu mangido hamu rajani hula-hula nami. hami do na talu mangalehon, ia na nigoaranni rajai saluhutna nunga tinggal be di toba i saluhutna raja nami, molo tung pe holan rupiah nama na boi husombahon hami turaja i, uli ma rohani raja i, sadama somba ni uhum nami, raja nami ulima roha muna manjalosa.

Mangalusi ma raja parhatani parboru
“Gabe ma akkup ni na horas amangboru nunga uli be roha nami, panggohi nai ma pasahat amang boru, laos bahen hamu ma nang panggurgurina, alai ido da amang boru, las bahenon muna do dohot pengawalna”

dung dipasahat ma panggohi ni sinamot i mardalan ma suhi ni appang na opat dohot sahat tu suhi ni appang na ualu, songoni ma nang akka patandahon tukeluarga besar parboru.
Dung sippul sude dohot panandaion, Panippuli ma/pargomgoman ma tittin marakkup Ima digoari tulang ni hela. Rap udur ma paranak dohot parboru Pasahatton tittin marakkup i Mandapotton tulang ni hela.

Dung i mangalusi ma parboru pasahatton tu paranak (pardalanni ulos) Parjolo ma ulos passamot, dungi ulos hela, ulos tu par amaan manang pamarai, dukkon i ulos tu par amang tua on, baru pe ulos tu haha ni hela, ulos tu si hutti appang, ulos tu boru tubu, ulos tu akka todoan dohot tu akka saluhutna.

alai molo ulos ni suhini appang na opat nabiasa di habatahonta godang na pitu lembar, alai olo do ulos i dipangido pihak paranak sappe tu sappulu lima lembar.
alai anggo keputusanna sesuai dohot dosni roha ni nadua belah pihak do, dungi mardalanma dohot akka ulos tinonun sadari sappe tu pemerintah setempat (panggoggomi). Dungi baruma sahat tu olop-olop baru mardalan ma paulak une huhut mangalap ture, dungi roma hula-hula ma nikkir tangga laos hula-hula ma paappuhon tu rajani pamoruonna, dungi mangappu ma suhut paranak. Di tutup ma ulaon i dohot tangiang sian hula-hula.

Umpasa pangampuion

Ni sarbut duhut ni appehon ma tu atas gadu
akka pasu-pasu nauli
pasu-pasuna denggan
hu appu hami mai martonga ni jabu”

“juma di sappulu pitu
tu juma di sappulu ualu
hata na uli akka pasu-pasu
huappui hami mai martonga ni jabu”

“eme si sioraja
ojjat mai tuhiokkiong nami
pasu-pasu na sian amatta raja
pasautton ma amatta debata
manjakkon ma partondion nami”

“Asa mual na tio mai
marbuhal-buhal sian batu
buhal-buhalnai hutahui hami
tu bagasan tabu-tabu
hata nauli akka pasu-pasu
hu appu hami mai martonga ni jabu”

“Ni peakkon itak puti
di atas pinggan pasu
akka pasu-pasu nauli
hu appui hami mai martonga ni jabu”

“Horbo si sapang na ualu
parbutuha mangalilit parmata mangalu-alu
di balian i manjappal tu huta doi mangalu-alu
hata nauli hata nadenggan akka pasu-pasu
hu appu hami mai hot martonga ni jabu”

“Turtu ninna anduhur
tio ma didok lote
hata na nidok ni akka tutur
sai unang muba unang mose”

Goar-goar ni Ulos 

Molo digoari ulos suhi niappang na opat pitu ma godang na



1) ulos passamot, tuhasuhuton bolon.
2) ulos ni hela, tu pengantin
3) ulos paraman, tu bapa uda ni pangoli
4) ulos paramangtuaon tu bapa tua ni pangoli
5) ulos tutup ni appang, ima tu boru tubu
6) ulos tu haha ni hela, ima tu abang ni pangoli
7) ulos tu namboru ni pangoli

Adong do manjalo ulosi sahat tu sappulu sada. Berarti tamba ma opat nai ulosi ima digoari suhi ni appang na ualu.
    
1)  ulos tu todoan sada, ama na martinodohon mai tuhasuhuton bolon
2)  ulos tu oppung na suhut
3)  ulos tu haha anggi tu boru tubu
4) ulos tu suhut namar haha maranggi.
Ima partording ni ulos di akka ulaon molo  pasohotton anak.



BUTUH MODAL USAHA, DANA TUNAI..?
KLIK..!!


Tidak ada komentar:

Posting Komentar